KOŚCIOŁY DREWNIANE W POLSCE



Województwo śląskie, Podkarpacie i Małopolska są skarbnicą budownictwa drewnianego. Poczesne miejsce zajmują tu kościoły drewniane.


Binarowa. Kościół pw. św. Michała Archanioła wybodowano ok. 1500 r. Znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Jednonawowy, konstrukcji zrębowej z drewna jodłowego, z wieżą od zachodu z 1596 roku konstrukcji słupowo-ramowej Znajdują się w nim wyjątkowo cenne malowidła z XVI-XVII w. oraz gotyckie rzeźby z XIV wieku m.in. pozostałość ołtarza Czterech Świętych Dziewic.

Brzozowa. Kościół parafialny pw. św. Marcina Biskupa pochodzi z XVI w. Jest świątynią w stylu późnogotyckim, jednonawowa. Wieża konstrukcji słupowej. Iluzjonistyczna polichromia pochodzi z XIX w. Na wyposażeniu kościoła późnobarokowy ołtarz oraz obrazy z XVIII-XX w.

Czulice, zabytkowy, drewniany kościół parafialny o konstrukcji zrębowej zbudowany w 1547 o cechach późnego gotyku.

Dąbrowa Tarnowska. Kościół Wszystkich Świętych z 1771 r. Trójnawowa budowla jest interesującym przykładem barokowej architektury drewnianej, odwołującej się do wzorów murowanych. Bazylikowa świątynia posiada dwie kaplice tworzące transept. Polichromie w tradycji późnego baroku pochodzą z 2. poł. XIX w. Większość elementów wyposażenia jest rokokowa i pochodzi z XVIII w. Najcenniejszym dziełem sztuki w kościele jest późnogotycki krucyfiks z XV/XVI w.

Gawłów, pow. Bochnia. Dawny zbór ewangelicki z okresu osadnictwa józefińskiego. Obecnie kościół pw. św. Andrzeja Boboli.

Kościół Wszystkich Świętych w Krakowie-Górce Kościelnickiej powstał w latach 1646–48. Jest to świątynia późnogotycka. Nawę i prezbiterium przykrywa jednokalenicowy gontowy dach wielopołaciowy.

Kościół św. Marcina Biskupa w Gromniku wzniesiono w 1727 r., obecnie nie jest użytkowany. Jest to budowla jednonawowa, pokryta gontowym dachem, do której dostawiono nietypową, słupową wieżę z baniastym hełmem. Sklepienie świątyni pokrywa XIX – wieczna, naśladująca rozgwieżdżone niebo, dekoracja malarska. Wyposażenie pochodzi głównie z 2. poł. XVIII w.

Kościół św. Marcina w Grywałdzie koło Krościenka z 2 poł. XV w. w stylu starszych kościołów w Małopolsce. Cechą charakterystyczną są oszalowane soboty i przysadzista wieża. W wyposażeniu trzy ołtarze, w tym tryptyk z pocz. XVI w.

Jastrzębia. Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja pochodzi najprawdopodobniej z I. poł. XVI w. (pierwsze wzmianki z 1529 r.). W latach 1965–66 podczas gruntownego remontu obiekt został częściowo przekształcony.

Jodłowa. Kościół pw. św. Stanisława wybudowany w latach 1670-79. Orientowany, jednonawowy z polichromią z roku 1930. Ołtarz główny późnobarokowy, chrzcielnica wczesnobarokowa z XVII w.

Kościół Narodzenia NMP w Jodłowniku powstał w 1585 r. z fundacji Przecława Niewiarowskiego. Pokryty gontowym dachem wielopołaciowym, o konstrukcji więźbowo-zaskrzynieniowej. Rokokowa polichromia na stropie nawy przedstawia Koronację Matki Boskiej. W kościele znajduje się piękna późnorenesansowa ambona z końca XVI w. oraz drewniana chrzcielnica z 1915 r.

Jurków. Modrzewiowy kościółek z XVI lub XVIII w. Wewnątrz ołtarzyk barkowy z XVII w. z obrazem Chrystusa z w. XVI i dwoma skrzydłami: św. Katarzyna i św. Stanisław Biskup.

Just. Drewniany kościółek z XVII w. należący do parafii Tęgoborze.

Kościół św. Marii Magdaleny w Kasinie Wielkiej powstał w 1678 r. Dwa lata później dobudowano do niego wieżę. Nawę i prezbiterium przykrywa wspólny gontowy dach wielopołaciowy. Polichromia nosi cechy barokowe. Późnobarokowe ołtarze wykonane zostały w XIX w., w głównym umieszczono rzeźbę św. Marii Magdaleny oraz św.św. Piotra i Pawła. Na ścianach znajdują się stacje Drogi Krzyżowej z XVII w. Na belce tęczowej umieszczony jest krucyfiks i wycięte z desek barokowe postaci Matki Boskiej i św. Jana z XVII w. Warta uwagi jest również chrzcielnica ścienna z XVII w.

Libusza. Modrzewiowy kościół zbudowany został krótko przed 1513 r., uznawany był za jeden z najlepiej zachowanych kościołów drewnianych na Podkarpaciu. Spalił się 14 lutego 1986 roku. Na przełomie XX i XXI wieku został odbudowany w surowym stanie, z funduszy konserwatorskich. Ponownie spłonął w lutym 2016 r. Jego losy stoją pod znakiem zapytania.

Łopuszna. Kościół parafialny św. Trójcy w Łopusznej z 2 poł. XV w. Kościół należy do starszego typu drewnianych świątyń gotyckich – ma prezbiterium zamknięte ścianą prostą, a od zewnątrz umieszczono na niej kapliczkę. Wewnątrz świątyni podziwiać można ornamentalną polichromię stropów z 1935 r. i fragmenty z 1500 r. Najcenniejszym wyposażeniem kościoła są ołtarze: gotycki tryptyk z XV w. oraz dwa boczne, barokowe.

Kościół św. Antoniego Opata w Męcinie z 1638 r. Wieża i kaplica dobudowana w XVIII w. Wnętrze pokryte stropami płaskimi i ozdobione polichromią z 1888r. Ołtarze późnobarokowe, takaż drewniana chrzcielnica z XVII w.

Nowy Sącz-Dąbrówka Polska. W dzielnicy Nowego Sącza znajduje się - jak mówi tradycja - najstarszy kościół tego miasta.

Nowy Targ. Wybudowany najprawdopodobniej w 2. poł. XV stulecia. Wznosząca się na niewielkim, ale stromym wzgórzu świątynia była kilkakrotnie przebudowywana, zachowała jednak harmonijną bryłę. Kryty gontem wysoki dach i młodsza, zapewne XVIII-wieczna wieża, zwieńczona baniastym hełmem zapewnia mu wiele uroku. Wnętrze zdobi dekoracja malarska z 1880 r.

Oderne. Kościół pw. św. Stanisława został zbudowany w 1898 r. W 1943 r. dobudowano do kościoła zakrystię i przedsionek. W 2002 r. świątynia została powiększona poprzez przedłużenie nawy i dostawienie od zachodu przedsionka. Drewniany, konstrukcji zrębowej, oszalowany. Jednonawowy z niewyodrębnionym prezbiterium zamkniętym trójbocznie, zakończonym niewielką kwadratową zakrystią. Od frontu do nawy dostawiony jest przedsionek. Kościół nakryty jest dachami dwuspadowymi, z dwiema ośmiobocznymi wieżyczkami. Wnętrze nakryte pozornym sklepieniem kolebkowym..

Paczółtowice. Kościół parafialny Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny zbudowano ok. 1510 r., prawdopodobnie jako drugą świątynię na tym miejscu. Jest to kościół późnogotycki, wzniesiony z drewna jodłowego w konstrukcji zrębowej, pokryty gontem.

Kościół św. Jana Ewangelisty w Pisarzowej pochodzi z 1713 r., przebudowany w roku 1978. Orientowany, jednonawowy z wyższym prezbiterium. Ołtarz główny pochodzi z przełomu 17. i 18. w.

Podgórska Wola. Jednonawowy kościół konstrukcji zrębowej z wielobocznym zamkniętym prezbiterium oraz słupową wieżą z nadwieszoną izbicą i nakrytą hełmem zwieńczonym krzyżem.

Kościół parafialny św. Andrzeja w Polnej z poł. XVI w. W wieku XIX przedłużono nawę i dobudowano dwie kruchty. Prezbiterium zdobi renesansowa polichromia figuralna z poł. XVI w.

Przydonica. Późnogotycki kościół Matki Boskiej Różańcowej.

Ptaszkowa. Kościół pw. Wszystkich Świętych wzniesiony w 1555 r. Wewnątrz kościoła starsze jego części przykrywają stropy: prezbiterium - płaski, a nawę ze skośnymi zaskrzynieniami. W dodanej nawie poprzecznej (transepcie) zastosowano pozorne sklepienie kopulaste, wsparte na czterech parach słupów.

Kościół parafialny św. Michała Archanioła w Ropie powstał w 1761 r. Jest to świątynia wzniesiona w stylu barkowym ze zwieńczeniami nawiązującymi do łemkowskiej architektury cerkiewnej. Korpus kościoła jest drewniany, konstrukcji zrębowej, o ścianach pokrytych gontem. Około 1800 r. do kościoła dobudowano dwie murowane wieże. Polichromia o motywach figuralnych pochodzi z 2. poł. XIX w. Ołtarz główny i dwa ołtarze boczne z 1 poł. XIX w. nawiązują do tradycji barokowej.

Rajbrot. Drewniany, jednonawowy, kryty gontem kościółek z 1511 r.

Rożnowice. Kościół św. Andrzeja położony w Rożnowicach zbudowany został w XVIII wieku i należy do cenniejszych drewnianych obiektów sakralnych w Małopolsce. 4 sierpnia 1992 roku od pioruna spłonęła wieża - dzwonnica, zabytkowe organy oraz dach kościoła. Wieża, z szeregiem usytuowanych jeden nad drugim okapników, została odbudowana w latach 2010-2011, a do 2013 r. wykonano nowy dach pokryty gontem.

Skrzyszów. Kościół pw. św. Stanisława, drewniany, jednonawowy z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, konstrukcji zrębowej, otoczony otwartymi sobotami. W wyniku dwukrotnej rozbudowy, w latach 1770 - 1776 oraz 1893 - 1894 dobudowano wydłużone kaplice o charakterze transeptu, zakrystię oraz wieżę konstrukcji słupowo - ramowej z nadwieszoną izbicą, nakrytą hełmem namiotowym. Kościół nakrywają dachy dwuspadowe, pobite gontami z wieżyczką na sygnaturkę.

Kościół św. Katarzyny z 1513 r. w Sromowcach Niżnych w Pieninach. Kościół oparty jest na konstrukcji zrębowej i pionowym szalunku z listowaniem. Stropy wewnętrzne płaskie. Wyposażenie przeniesiono do nowego kościoła.

Kościół parafialny św. Michała Archanioła w Szalowej z 1736 lub 1739 r. Budowla późnobarokowa, konstrukcji zrębowej, o ścianach częściowo pokrytych gontem. Wnętrza świątyni zdobi barokowo-rokokowa polichromia iluzjonistyczna i figuralna oraz bogate wyposażenie z XVIII w.

Szymbark k/Gorlic. Późnobarokowy kościół zbudowany został w 1782 r. Ściany oraz oddzielne dla nawy i prezbiterium dachy pobite są gontem. Na dachu wznosi się wieżyczka na sygnaturkę z latarnią. Bardzo charakterystyczny jest szczyt fasady kościoła ozdobiony falistymi wolutami.

Święcany. Kościół parafialny pw. św. Anny zbudowany w roku 1520, wzniesiony w konstrukcji zrębowej z wieżą o konstrukcji słupowo-ramowej, na zewnątrz oszalowany.

Kościół "Na Terlikówce" Świętej Trójcy w Tarnowie z lat 1563-89. Zbudowany jest w tradycji gotyckiego budownictwa drewnianego, z barkową wieżą dobudowaną w 1837 r. Wczesnobarokowy ołtarz główny z 1. poł. XVII w. z rzadkim przedstawieniem Trójcy Świętej w typie Pietas Domini. Boczne ołtarze z renesansowymi obrazami z końca XVI w.

Kościół Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej w Tarnowie, popularnie nazywany kościołem na Burku, został wzniesiony w 1458 roku na miejscu starszej świątyni a konsekrowany w 1462 roku jako kościół filialny tarnowskiej parafii kolegiackiej (obecnie katedralnej). Po uszkodzeniu przez pożar na początku XVII wieku został odbudowany w 1640 roku przez księdza Andrzeja Tarłę.

Załęże. Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Załężu wybudowano w 1760 r. W drugiej połowie XIX w. został rozbudowany o dwie nawy boczne i babiniec. Z tegoż samego czasu pochodzi polichromia. Kościół nieczynny, niszczeje.