CERKWIE BESKIDU NISKIEGO

CERKWIE BESKIDU NISKIEGO
Przedwojenne piękno i bogactwo cerkwi znamy niestety często już tylko z opisów. CDN


Bałucianka. Dawna łemkowska cerkiew greckokatolicka zbudowana około 1750 r. pw. Zaśnięcia Przeświętej Bogarodzicy.


Bartne. Greckokatolicka cerkiew św. św. Kosmy i Damiana w Bartnem jest typowym przykładem stylu zachodniołemkowskiego. We wnętrzu zachował się ikonostas z XVIII wieku.


Bartne. Prawosławna cerkiew św. św. Kosmy i Damiana w Bartnem wybudowana została w 1928 r. Orientowana, trójdzielna z jedną nawą. Ikonostas stanowi kompilację współczesnych ikon.


Berest. Dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem śś. Kosmy i Damiana, zbudowana w typie tzw. północno-zachodnim, orientowana z prezbiterium skierowanym na wschód, trójdzielna .


Bielanka. Greckokatolicka cerkiew pod wezwaniem Opieki Matki Bożej w Bielance wybudowana została ok. 1750 r. Jest typową cerkwią łemkowską, drewnianą, trójdzielną. Ponad przedsionkiem wznosi się wieża o konstrukcji słupowo-ramowej z izbicą malowaną na niebiesko, z zielonymi obramowaniami okien. We wnętrzu zachował się czterorzędowy ikonostas.


Bieliczna. Cerkiew św. Michała Archanioła w Bielicznej. Wzniesiona z kamienia i drewna ok. roku 1796. Wieża z izbicą, zwieńczona hełmem z krzyżem. Nawa obiektu jest nieznacznie szersza od przedsionka, zaś prezbiterium ma formę absydy z jednym okrągłym oknem. Ikonostas cerkwi nie zachował się.


Chyrowa. Cerkiew Opieki Bogurodzicy, obecnie rzymskokatolicki kościół filialny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Drewniana greckokatolicka cerkiew, wzniesiona w XVIII wieku.


Czarna. Cerkiew pw. św. Dymitra w Czarnej wzniesiona została w 1764 r., w 1. poł. XIX w. uległa przekształceniu, m.in. znacznie wydłużono prezbiterium. Obecnie użytkowana jest jako kościół rzymskokatolicki.


Daliowa. Drewniana greckokatolicka cerkiew bojkowska, jedna z kilku cerkwi tego typu na terenie Polski. Została wzniesiona w 1742.


Daliowa. Greckokatolicka cerkiew św. Paraskewy w Daliowej. Pochodzi z 1933. Po wojnie magazyn PGR-u. Dzięki pomocy finansowej Łemków z Ameryki, odnowiona po 1989 r.


Greckokatolicka cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Gładyszowie. Świątynia została wzniesiona w latach 1938-1939 przez huculskich cieśli. Po wysiedleniu ludności łemkowskiej (1947) z tych terenów, cerkiew stała się własnością państwa i do 1985 r. była użytkowana przez miejscową parafię rzymskokatolicką. Wtedy też reaktywowano parafię greckokatolicką, która działa do dziś.


Cerkiew prawosławna pod wezwaniem Opieki Matki Bożej w Hańczowej. Obecny obiekt został wzniesiony w I połowie XIX stulecia na miejscu pierwotnej świątyni.


Hunkovce. Cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Zaśnięcia Bogurodzicy. Hunkovce to wieś położona bezpośrednio przy głównej drodze ze Świdnika do Barwinka. Cerkiew pochodzi z końca XVIII wieku cerkiew.


Jastrzębik. Cerkiew filialna greckokatolicka św. Łukasza Ewangelisty w Jastrzębiku zbudowana została w 1. poł. XIX w. Jest ona przykładem zachodniołemkowskiej architektury cerkiewnej o wydłużonym układzie trójdzielnym, ścianami w konstrukcji zrębowej i dachem pokrytym gontem..


Komańcza. Prawosławna (wcześniej greckokatolicka) cerkiew Opieki Matki Bożej w Komańczy. Cerkiew wzniesiono w latach 2008-2010, w miejscu wcześniejszej z 1802, spalonej we wrześniu 2006. Zachowała się jedynie dzwonnica 1834 r. i przycerkiewne drewniane krzyże. Nowa świątynia jest repliką poprzedniej (drewniana, w stylu łemkowskim). Posiada kolorowe kopuły.


Komańcza. Greckokatolicka drewniano - murowana w Komańczy. Obiekt pochodzi z roku 1988.


Komarnik. Cerkiew greckokatolicka pw. Opieki Bogurodzicy w Niżnym Komarniku jest jedyną na Słowacji świątynią w narodowym stylu ukraińskim, wybudowana w 1938r. Wewnatrz Ikonostas z początku XVIII w. Cerkiew położona 7 km od przjścia granicznego polsko - słowackiego w Barwinku oraz około 50 km od przejścia granicznego w Radoszycach.


Krzywa. Dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem śś. Kosmy i Damiana, obecnie kościół filialny parafii w Gładyszowie pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Dzisiejsza cerkiew powstała w latach 1924-1926 w miejscu cerkwi z 1854, która spłonęła najprawdopodobniej w wyniku ognia artyleryjskiego podczas walk, które toczyły się na terenie wsi Krzywa.


Krzywcza. Murowana cerkiew greckokatolicka Narodzenia NMP w Krzywczy zbudowana została na miejscu starszej, drewnianej cerkwi z 1841, która spłonęła w roku 1906. Cerkiew została oddana do użytku w 1911. Po wojnie użytkowana jako magazyn, obecnie opuszczona.


Kwiatoń. Greckokatolicka cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu należy do najlepiej zachowanych cerkwi łemkowskich w Polsce. W 2013 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Cerkiew została wybudowana w drugiej połowie XVII wieku. Świątynia jest cerkwią łemkowską typu północno-zachodniego. Uznawana jest za modelowy i najpiękniejszy przykład tego stylu.


Leszczyny. Prawosławna cerkiew pod wezwaniem św. Łukasza w Leszczynach powstała w 1835 r. Jest drewniana, trójdzielna, o konstrukcji zrębowej. Nad przedsionkiem wznosi się wieża zwieńczona pseudolatarnią. Podobne konstrukcje znajdują się ponad nawą i węższym od niej prezbiterium. We wnętrzu znajduje się dziewiętnastowieczny trzyrzędowy ikonostas malowany na kolor brązowo-złoty, z ikoną Boga Ojca zawieszoną ponad wizerunkiem Chrystusa.


Męcina Wielka. Cerkiew św. św. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej – dawna greckokatolicka cerkiew w Męcinie Wielkiej, w 1951 zaadaptowana na Kościół rzymskokatolicki. Obecny budynek powstał w 1807. 3 maja 1915 wojska rosyjskie i austriackie stoczyły krwawy bój o przejęcie wsi i świątyni. W 1930 zniszczony obiekt został gruntownie odremontowany za pieniądze zebrane przez mieszkańców Męciny Wielkiej, Wapiennego i Pstrążnego. Cerkiew w Męcinie Wielkiej jest budowlą zrębową, trójdzielną, o bryle zbliżonej do wyglądu kościołów rzymskokatolickich. Jest orientowana.


Mirola. Cerkiew Opieki Bogurodzicy położona w powiecie Svidnik. Zbudowana została w 1770 r. Jest to cerkiew łemkowska, drewniana, złożona z prezbiterium i nawy wzniesionych w konstrukcji zrębowej oraz wieży o konstrukcji słupowej. Prezbiterium kwadratowe, węższe od nawy.


Muszynka. Cerkiew św. Jana Ewangelisty z XVIII w. wykonana w konstrukcji zrębowej.


Nowica. Greckokatolicka cerkiew św. Paraskewy w Nowicy została wzniesiona w latach 1842-1843. Po 1927 w jej wnętrzu wykonana została polichromia. Po Akcji Wisła była użytkowana jako kościół rzymskokatolicki. W latach 80. XX wieku obiekt na stałe wrócił do rąk grekokatolików. Synem proboszcza cerkwi w Nowicy był poeta Bohdan Ihor Antonycz.


Olchowiec. Cerkiew Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja z Myr Licejskich do Bari w Olchowcu – cerkiew greckokatolicka wybudowana w 1934. Posiada jeden dzwon z wcześniejszej świątyni. Budowla poważnie ucierpiała w czasie II wojny światowej, kiedy trafiona pociskiem straciła większość wyposażenia z ikonostasem w pożarze, został uszkodzony również dach. W latach 40. XX wieku z pozostawionej bez opieki cerkwi rozkradziono znaczną część wyposażenia. Następnie cerkiew została zaadaptowana na kościół. Dopiero w latach 80. udało się jednak zamontować w cerkwi nowy ikonostas, a po 1992 przeprowadzić generalny remont. W 1987 wznowiono w niej nabożeństwa greckokatolickie.


Pielgrzymka. Greckokatolicka cerkiew pw. Michała Archanioła w Pielgrzymce. Pochodzi z końca XVIII w. W latach 1870-72 remontowana i z tego okresu pochodzi ikonostas.


Polany. Cerkiew św. Jana Złotoustego w Polanach wymurowana została w 1914 r. na planie krzyża greckiego z dużą centralną kopułą. Znana ze sporów Łemków z rzymskokatolikami, którzy włamali się do świątyni i ją zaanektowali. Od 1992 r. cerkiew zgodnie użytkowana jest przez obie religie.


Polany. Greckokatolicka cerkiew pw. Michała Archanioła w Polanach pochodzi z 1820 r. Zbudowana w konstrukcji zrębowej, ze ścianami pokrytymi gontem. Architektoniczno-figuralna polichromia pochodzi z 1862 r. Wyposażenie cerkiewne stanowi ikonostas z XIX w. (dwie ikony namiestnych - Chrystus Nauczający i św. Michał Archanioł. W prezbiterium znajduje się późnobarokowy ołtarz z obrazem Piety z XVIII w.


Powroźnik. Greckokatolicka cerkiew w Powroźniku.


Przysłup. Cerkiew św. Michała Archanioła w Przysłupie została ukończona 3 lipca 1756. Pracowali przy niej miejscowi mistrzowie Jan i Danyił. Pierwotnie znajdowała się nad potokiem spływającym po południowym stoku Magury Małastowskiej. Ponieważ jednak co roku potok ten wzbierał i zalewał budynek, mieszkańcy Przysłupa przenieśli cerkiew na zbocze góry, w miejsce, gdzie pozostawała poza zasięgiem wody.


Rozdziele. Cerkiew w Rozdzielu jest budowlą drewnianą, trójdzielną (prezbiterium, nawa, babiniec), o konstrukcji zrębowej. Dachy kalenicowe, kryte blachą. Do Rozdziela przeniesiona dopiero w 1985. Świątynię wzniesiono w 1756 we wsi Serednica koło Ustrzyk Dolnych. Konsekracja nastąpiła 24 sierpnia 1986. Całą operację przeniesienia cerkwi, część wyposażenia oraz dzwon sfinansowali Łemkowie mieszkający w Stanach Zjednoczonych. Od tego czasu cerkiew stała się świątynią filialną parafii św. Michała Archanioła w Pielgrzymce. Wewnątrz świątyni znajduje się ikonostas z przełomu XIX i XX w., który podobnie jak cała budowla pochodzi z Serednicy. Ikony w cerkwi są jednak tylko współczesnymi kopiami, gdyż oryginały skradziono wkrótce po przeniesieniu świątyni.


Rozdziele. Dawna cerkiew greckokatolicka Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Rozdzielu, murowana, o nietypowej dla zachodniej Łemkowszczyzny architekturze. Jej powstanie wiąże się z końcową fazą działalności budowlanej tzw. okresu józefińskiego. Fundatorem cerkwi (według zachowanej tablicy erekcyjnej) był Ewaryst hrabia Kuropatnicki. Położenie kamienia węgielnego miało miejsce 10 maja 1787 r. W 1927 r. cerkiew rozbudowano poprzez przedłużenie nawy w kierunku zachodnim tak, że z pierwotnego założenia zachowało się jedynie półkoliste prezbiterium oraz wschodnia część nawy.


Skwirtne. Cerkiew św. św. Kosmy i Damiana w Skwirtnem - dawniej greckokatolicka, obecnie kościół filjalny katolicki. Wnętrze pokrywa polichromia figuralno-ornamentalna z 1900 r. Ikonostas rozkradziony, na ścianach wiszą jego pozostałości.


Szczawne. Cerkiew pod wezwaniem Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy. Znajduje się na niewielkim wzniesieniu w pobliżu drogi do Komańczy.Cerkiew została zbudowana w 1889. Wzniesiona na kamiennej podmurówce (osłoniętej blachą), drewniana, orientowana, o konstrukcji zrębowej, oszalowana pionowymi deskami, trójdzielna (babiniec, nawa, prezbiterium), z niewielką kruchtą. Nad babińcem wieża o konstrukcji słupowej, zwieńczona baniastym hełmem.


Świątkowa Mała. Cerkiew św. Michała Archanioła w Świątkowej Małej - dawniej greckokatolicka. Od lat 50. XX wieku kościół rzymskokatolicki.


Świątkowa Wielka. Cerkiew św. Michała Archanioła w Świątkowej Wielkiej - dawniej greckokatolicka. Od 1986 filialny kościół rzymskokatolicki.


Tylicz. Cerkiew św. Damiana i Kosmy z 1743 r.


Greckokatolicka cerkiew św. Paraskewy w Uściu Gorlickim reprezentuje zachodniołemkowski styl budownictwa sakralnego.


Varadka. Prawosławna cerkiew pod wezwaniem Opieki Matki Bożej. Należy do archidekanatu dla powiatu Bardejów.


Vysna Polianka. Cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św. Paraskewy, wzniesiona została w 1919 r. z materiału pochodzącego z rozbiórki starszej cerkwi z 1797 lub 1810 r. - zniszczonej w czasie I wojny światowej.


Cerkiew św. Onufrego w Wisłoku Wielkim, obecnie kościół katolicki pod tym samym wezwaniem – dawna cerkiew greckokatolicka, wzniesiona między 1850 a 1853.


Wołowiec - prawosławna (pierwotnie greckokatolicka) cerkiew p.w. Opieki Matki Bożej. Wzniesiona ok. roku 1766.


Wysowa - prawosławna cerkiew św. Michała Archanioła. Wzniesiona w roku 1779.


Złockie. Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Dymitra z lat 1867–1872. Świątynię postawiono na rzucie krzyża i nakryto obcą architekturze tutejszych cerkwi ośmiopolową kopułą na tamburze. W prezbiterium widnieje zachowana polichromia z 1873 r. Cerkiew zdobią m.in.: ikonostas autorstwa A. i M. Bogdańskich z 2. poł. XIX w., dwa ołtarze boczne z XIX w. oraz wiele ciekawych ikon..