LIBUSZA
Libusza – wieś nad rzeką Libuszanką dopływem Ropy, położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Biecz. Dokument lokacyjny Libuszy został wydany przez króla Kazimierza Wielkiego 30 września 1348 w Krakowie, niejakiemu Jakubowi. Kopia jego znajduje się w kopiarzu m. Biecza i w kopiarzu fary bieckiej. Wieś należała do dóbr królewskich. W 1361 r. notowany jest rektor kościoła w Libuszy, imieniem Jakub. Od końca XVI w. istniało niegrodowe starostwo libuskie. Ludność zajmowała rolnictwem, a później także rzemiosłem. W roku 1755 wybuchł konflikt między ludnością Libuszy i okolicznych wsi a dzierżawcami dóbr królewskich, którzy nakładali wciąż nowe ciężary.
Doprowadziło to do wybuchu powstania libuskiego. Wypadki libuskie można podzielić na trzy fazy, w zależności od dominujących form ruchu chłopskiego i jego intensywności. Pierwszy okres trwał od wybuchu powstania, tj. od 1755 r. do 1756 r. Drugi, obejmował trzy pierwsze kwartały roku 1757. Koniec 1757 r. i pierwsza połowa 1758 r. to trzeci i końcowy etap powstania w starostwie libuskim. Dla uspokojenia chłopów wezwano nawet wojsko. Spór i powstanie zakończył sąd komisarski 1 grudnia 1758 r. Przywódców chłopskich skazano nawet na karę śmierci. W związku z rozwojem rzemiosła w Libuszy nastąpił szybki rozwój wsi. Libusza znana była z przemysłu tkackiego, uprawiano tutaj na szeroką skalę len i konopie. Po rozbiorach Libusza należała do Galicji i do nowo powstałej diecezji tarnowskiej (od roku 1796). Po roku 1805 została wcielona do diecezji przemyskiej aż do roku 1925, kiedy to znów Libusza wróciła do diecezji tarnowskiej.W drugiej połowie XIX wieku wskutek rozwijającego się przemysłu naftowego powstała w Libuszy, w 1856 roku, kopalnia ropy naftowej założona przez hrabiego Tadeusza Skrzyńskiego, natomiast w 1872 roku jego syn Hrabia Adam Skrzyński założył rafinerię nafty w Libuszy, której szkielet stoi do dnia dzisiejszego. Na początku II wojny światowej, w dniu 7 września 1939 r., miała miejsce w Libuszy potyczka wojsk polskich z najeźdźcą, byli zabici i ranni. Po wojnie Libusza należała do powiatu gorlickiego i województwa rzeszowskiego, a od roku 1976 do województwa krośnieńskiego. W roku 1992 powstała nowa diecezja w Rzeszowie, do której została przyłączona Libusza. Po zmianach administracyjnych w roku 1999, Libusza należy do gminy Biecz, powiatu gorlickiego i do województwa małopolskiego.
Zabytki
Kościół parafialny z 1513 roku wraz z gotycko – renesansowym tryptykiem.
Drewniany kościół w Libuszy zachwycał bogatym wyposażeniem wnętrza: ściany i stropy pokrywały malowidła zdumiewające rozmaitością barw i formy, poczesne miejsce zajmował mieniący się złotem ołtarz tryptykowy, a bogactwa dopełniały inne jeszcze sprzęty gotyckie i barokowe, łączące się w harmonijną całość.
Wszystko to stawiało skromną na pozór świątynie w rzędzie arcydzieł sztuki. I taki wyjątkowy charakter, nie naruszony od stuleci, zachował kościół libuski aż po kres swego istnienia. Spłonął w nocy z 14 na 15 lutego 1986. (Prokurator Prokuratury Rejonowej w Jaśle w postanowieniu wydanym dnia 19 VIII 1986 stwierdza, że przyczyną pożaru kościoła było podpalenie). Staraniem - nieżyjącego już prof. dra Mariana Korneckiego z Krakowa, wielkiego miłośnika architektury drewnianej w roku 1994 została rozpoczęta rekonstrukcja spalonego kościoła. Rekonstrukcja jest finansowana przez Generalnego Konserwatora Zabytków. Została już odbudowane wieża, ściany, dach nakryty ponownie gontem. Na tym etapie prace już od kilku lat zostały przerwane "z braku środków". Widoczna na zdjęciu dzwonnica została zburzona przez proboszcza parafii.
Dwór z resztkami parku.
XVI - wieczny budynek dworski rodziny Skrzyńskich jest już ostatnim zabytkiem Libuszy. Spalił się modrzewiowy kościół, zniknął bezpowrotnie piętrowy spichlerz z plebani z XVII w., organistówka. Dwór otoczony jest resztkami parku, wśród których góruje kilka pomnikowych dębów i lip. Najokazalsze to: lipa szerokolistna i dąb szypułkowy rosnący przed elewacją ogrodową.
Libusza - Kolonia. Dom dyrekcji rafinerii.
W 1856 r. bogaty ziemianin z Libuszy Aleksander Skrzyński założył na 470 ha kopalnię ropy naftowej. Jego syn hr Adam Skrzyński w 1872 r. wybudował rafinerię nafty w Libuszy. Rafinerię odkupili w 1918 r. bracia Nobel. Zmodernizowana przyjęła nazwę Standard Nobel S. A. w Libuszy i istniała do 1937 r.
Cmentarz nr 101 z czasów Wielkiej Wojny.
Obiekt zaprojektowany przez Hansa Mayera znajduje się wśród pól uprawnych w dość dużym oddaleniu od domów. Pochowano na nim 51 żołnierzy armii rosyjskiej. Usytuowany jest prawdopodobnie na miejscu starego cmentarza cholerycznego. Pierwotnie ogrodzony był płotem drewnianym pomiędzy słupami. Elementem centralnym był wysoki drewniany krzyż typu "rosyjskiego" (tak wynika z dokumentacji i zdjęć archiwalnych) - dzisiaj jedyne ślady po nim to resztki jego kamiennego postumentu położone u stóp dębu. Cmentarz był w 2001 r. uporządkowany, poustawiano na swoich miejscach ażurowe żeliwne krzyże. Niestety, cmentarz podlega ciągłej dewastacji.
Jedna z sal ekspozycyjnych Muzeum Przemysłu Naftowego i Etnografii.
W Libuszy znajduje się Muzeum Przemysłu Naftowego i Etnografii założone przez Annę i Tadeusza Pabisów, w którym przechowywane są cenne eksponaty naftowe i kultury ludowej. Na posesji znajduje się zabytkowa destylarnia nafty z Siar (rekonstrukcja z 1856 r.), kuźnia kopalniana z połowy XIX wieku, zabytkowa kopanka ropna "Stanisław" (rekonstrukcja z 1852 r.) z kopalni "Pusty Las", szyby naftowe: "kanadyjski" i "pensylwański" z lat 1884-1939, narzędzia wiertnicze, ropa naftowa, próbki minerałów oraz bogate archiwum zawierające wiele cennych dokumentów historycznych i in., a także bogate pisarstwo założycieli muzeum.
Kapliczka św. Jana Niepomucena na Pasterniku.
Kapliczka położona u rozstaju dróg na Podwójtowie i Pasternik. Murowana z kamienia, na planie kwadratu, pobielona, dach czterospadowy kryty gontem zwieńczony kutym krzyżykiem. Wewnątrz - w niszy - drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena w stroju kapłańskim i birecie przypuszczalnie z połowy XIX wieku. Dzieło ludowego rzeźbiarza. Święty Jan Nepomucen jest patronem dobrej spowiedzi i spowiedników. Chroni przed powodziami i wzburzonymi wodami, a także jest patronem mostów, przepraw, życia rodzinnego. Według tradycji ludowej jest świętym, który chroni również pola i zasiewy zarówno przed powodzią, jak i suszą. Z tego powodu figury św. Jana Nepomucena spotyka się nie tylko przy mostach i rzekach, ale i w okolicy skrzyżowań dróg, a także na placach publicznych i przy kościołach.
Dom rodziny żydowskiej Pinkesów na Ogniwie.
Dom żydowskiej rodziny Pinkesów na Ogniwie, w którym w czasie II wojny światowej mieściła się szkoła.
Libusza – wieś nad rzeką Libuszanką dopływem Ropy, położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Biecz. Dokument lokacyjny Libuszy został wydany przez króla Kazimierza Wielkiego 30 września 1348 w Krakowie, niejakiemu Jakubowi. Kopia jego znajduje się w kopiarzu m. Biecza i w kopiarzu fary bieckiej. Wieś należała do dóbr królewskich. W 1361 r. notowany jest rektor kościoła w Libuszy, imieniem Jakub. Od końca XVI w. istniało niegrodowe starostwo libuskie. Ludność zajmowała rolnictwem, a później także rzemiosłem. W roku 1755 wybuchł konflikt między ludnością Libuszy i okolicznych wsi a dzierżawcami dóbr królewskich, którzy nakładali wciąż nowe ciężary.
Doprowadziło to do wybuchu powstania libuskiego. Wypadki libuskie można podzielić na trzy fazy, w zależności od dominujących form ruchu chłopskiego i jego intensywności. Pierwszy okres trwał od wybuchu powstania, tj. od 1755 r. do 1756 r. Drugi, obejmował trzy pierwsze kwartały roku 1757. Koniec 1757 r. i pierwsza połowa 1758 r. to trzeci i końcowy etap powstania w starostwie libuskim. Dla uspokojenia chłopów wezwano nawet wojsko. Spór i powstanie zakończył sąd komisarski 1 grudnia 1758 r. Przywódców chłopskich skazano nawet na karę śmierci. W związku z rozwojem rzemiosła w Libuszy nastąpił szybki rozwój wsi. Libusza znana była z przemysłu tkackiego, uprawiano tutaj na szeroką skalę len i konopie. Po rozbiorach Libusza należała do Galicji i do nowo powstałej diecezji tarnowskiej (od roku 1796). Po roku 1805 została wcielona do diecezji przemyskiej aż do roku 1925, kiedy to znów Libusza wróciła do diecezji tarnowskiej.W drugiej połowie XIX wieku wskutek rozwijającego się przemysłu naftowego powstała w Libuszy, w 1856 roku, kopalnia ropy naftowej założona przez hrabiego Tadeusza Skrzyńskiego, natomiast w 1872 roku jego syn Hrabia Adam Skrzyński założył rafinerię nafty w Libuszy, której szkielet stoi do dnia dzisiejszego. Na początku II wojny światowej, w dniu 7 września 1939 r., miała miejsce w Libuszy potyczka wojsk polskich z najeźdźcą, byli zabici i ranni. Po wojnie Libusza należała do powiatu gorlickiego i województwa rzeszowskiego, a od roku 1976 do województwa krośnieńskiego. W roku 1992 powstała nowa diecezja w Rzeszowie, do której została przyłączona Libusza. Po zmianach administracyjnych w roku 1999, Libusza należy do gminy Biecz, powiatu gorlickiego i do województwa małopolskiego. |