"Zaznajomienie się z dziejami panowania Piastów na Śląsku umożliwi uczniom poznanie trudnej historii pogranicza Polski, Czech, Prus. Walka Piastów o niezależność, rozbicie księstwa śląskiego na coraz mniejsze dzielnice, zagadnienia świadomości narodowej, przenikanie się kultur, to tylko przykładowe zagadnienia, których prześledzenie może dać uczniom obraz procesów państwotwórczych. Nie wszystkie postaci Piastów śląskich są spiżowe. Biały i czarny najczęściej występują w różnych odcieniach szarości. Wielu spośród naszych śląskich protoplastów zasługuje na uznanie swoją afirmacją polskości jak np. Ludwik I Brzeski.
Inni, jak Konrad Biały, prędko zatracili tożsamość swoich przodków. Izabela Czartoryska dzienniku z 1816 r. Dyliżansem przez Śląsk zachwyca się: „Wchodząc do tego kościoła (Św. Krzyża, fundowanego przez Henryka IV, ks. wrocławskiego) usłyszałam głośny śpiew ludu; wzruszyłam się ogromnie słysząc te same co i u nas strofy śpiewane po polsku”. Jerzy Harasymowicz-Broniuszyc w Banderia Prutenorum, czyli chorągwie pruskie podniesione roku pańskiego 1410, tak pisze w tle chorągwi Konrada VII Białego, księcia ze Śląska :
„Gnić będziesz z hańby
na mierzwie uczynków
po wiek wieków
Jedyny któryś na ojczyznę
rękę szponiastą podniósł
Śląski Konradzie
orle czarny
w każdym piórze
zdradny”
Dzisiaj na szczęście dla żywych świadków historii słowa: „Piastenschloss, „Piastovské hrady” czy „Zamki piastowskie” to tylko nazwy zamków usadowionych na wysokich skałach. Z takim trudem ustalane przez wieki granice dzisiaj świadomie są zacierane w ramach współpracy euroregionów: Glacensis (Kłodzki), Sprewa-Neise-Bober, Sprewa-Nysa-Bóbr, Téšinské Slezsko, Śląsk Cieszyński. Ich granice w pewien sposób pokrywają się z granicami księstwa świdnickiego, głogowskiego czy cieszyńskiego.
DLACZEGO PIASTOWIE ŚLĄSCY ?
- Władysław II Wygnaniec - założyciel dynastii Książąt Piastowskich Śląska był w prostej linii potomkiem Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Wziął udział w II wyprawie krzyżowej do Ziemi Świętej.
- Jerzy Wilhelm - ostatni męski przedstawiciel książęcej linii Piastów.
- Bolesław Rogatka lokował w 1242 roku Wrocław.Burzliwe dzieje Piastów śląskich mogą być kanwą niejednego filmu przygodowego. Ich wady i zalety znalazły odbicie w przydomkach: Bolesław Rogatka, Henryk Żelazny,
- Jan Kropidło, Przemysław Noszak, Henryk IX z Blizną, Bolesław III Rozrzutny.
- Władysław Opolczyk - książę śląski założył klasztor jasnogórski i sprowadził do Częstochowy cudowny obraz Matki Boskiej.
- Henryk Pobożny stawił opór walce z Batu-chanem, ratując zachodnią kulturę przed nawałem hord tatarskich.
- Ludwik I Brzeski, utrwalając tradycje piastowskie Śląska, ratował tym samym od zapomnienia polskie tradycje ziemi śląskiej (Kronika książąt polskich).
- Wiele księżniczek śląskich i żon książąt śląskich znalazło swoje miejsce w historii, np: Ryksa została królową Hiszpanii, Jadwiga, żona Henryka I Brodatego została świętą i patronką Śląska.
- Gliwice lokował książę opolski Władysław.
- Gliwice do 1532 roku były pod panowaniem Piastów Śląskich w obrębie księstwa opolsko-raciborskiego, a następnie księstwa bytomsko-kozielskiego.
- Jerzy II, książę brzeski, przedstawiając na renesansowym frontonie zamku piastowskiego w Brzegu 24 popiersia władców polskich i śląskich, dał wspaniały dowód polskości Śląska.
- Jan II Dobry, ostatni książę z linii Piastów opolskich wydał kodyfikacje prawa górniczego Ordunek górny.
- Henryk I Brodaty ufundował klasztor cysterski w Henrykowie, w którym powstała Księga Henrykowska. W niej znajduje się pierwsze zdanie w języku polskim: Day, at ia probusa, a ti poziwai (pozwól, niech ja pomielę, a ty odpocznij).
- Ludwika - ks. regentka brzesko-legnicka, ks. oławska, była fundatorką dzieła wyjątkowego w skali europejskiej: figuralnego Mauzoleum Piastów w Legnicy, które stało się wzorem dla galerii wiedeńskiej Habsburgów.
- Mauzoleum Piastów w Krzeszowie ufundował Bolko I ks. Świdnicki. Rozbudowane w latach 1728-1735 jest jednym z najwspanialszych zabytków sztuki na ziemiach polskich. Świadczy o czci, jaką ludność Śląska niezależnie od jej świadomości narodowej otaczała pamięć o sławnym królewskim rodowodzie Piastów.
- Mieszko Plątonogi ks. raciborsko-cieszyński w 1210 r. opanował Kraków, gdzie zmarł jako ostatni prawowity senior rozbitej na dzielnice Polski.
- Oświęcim był nie tylko największym w Europie obozem koncentracyjnym. Od 1178 r. był siedzibą kasztelanii, należała do piastowicza śląskiego Mieszka Plątonogiego.
- Katedra na Ostrowie Tumskim, kościół Św. Krzyża fundacji Henryka Probusa, Śląski Wawel (zamek w Brzegu) fundacji Fryderyka II i Jerzego II to najznamienitsze dzieła architektury polskiej.
- Władysław Opolczyk, Ludwik, ks. brzeski, Henryk XI, ks. legnicki, Wacław III, ks. cieszyński, Chrystian, ks. legnicko-brzeski uważali się za prawowitych dziedziców sławnego Królestwa Polskiego i myśleli o tronie polskim.
- Piastowie śląscy byli bohaterami powieści J. I. Kraszewskiego „Królewscy synowie”. Zofia Kossak w „Szaleńcach bożych” ukazała legendę św. Jadwigi, a w „Legnickim Polu” dramatyczną śmierć Henryka Pobożnego.
- Bolko II, ks. świdnicki zbudował najpiękniejsze zamki śląska: Bolków i Chojnik.
|