DOM RODZINY ITZINGER I HOLZER - RYNEK 19
Adresy: Rynek 19 (1945 r.), Piłsudskiego 64 (1939), Rynek 81 (1850)
Przy dawnej ulicy Piłsudskiego 64 (także Rynek 64), ściśnięty, między domem Samuela Borgenichta i bóżnicą znajduje się kamienica należąca niegdyś do Chaima Itzingera (ur. 6 01 1857 r.) i Sary Holzer (córka Eliasza Reha i Gitli z d. Peller, ur. 5 04 1896 r.). Ten niepozorny budyneczek kryje w sobie wiele historii dotyczących zarówno miejsc jak i osób, które w przeszłości wzbogacały kulturę materialną i duchową tego małego, galicyjskiego miasteczka.
W Wykazie zniszczeń miasta Biecza w świetle pomiarów sporządzonych dla Centrali Krajowej dla Gospodarczej Odbudowy Galicji z roku 1916 jest także opis szkód, jakie I wojna światowa wyrządziła temu domowi. Kamienicę wybudowano ok. roku 1904. Zniszczono wtedy 4 okna, 5 drzwi dwu-skrzydłowych, podłogi, mury i więźby dachowe, które wycięto. Wszystkie te materiały przeznaczono na opał dla stacjonujących wojsk rosyjskich.
Tak opisano budynek przy okazji powojennej (1945 r.) inwentaryzacji mienia pożydowskiego.
Dom mieszkalny parterowy, murowany, blachą kryty. 3 pokoje, 2 kuchnie, 1 sklep, jedna piwnica. długość domu 7,80 m, szer. 24,25 m. Należał do Chaima Itzingera i Sary Holzer. Adres: Piłsudskiego 64, na terenie posesji ogórdek wielkości 15 m kwadratowych. Od 1 listopada 1944 r. zamieszkały przez S. E. z Biecza.
Przed wojną w budynku mieścił się zakład zegarmistrzowski prowadzony przez Naftalego Goldberga z Gorlic. Po roku 1954 kamienicę podwyższono o jedną kondygnację.
Chaim Salomon Itzinger był jednym z najznamienitszych mieszkańców miasta. W Bieczu pełnił rozliczne funkcje: prezesa Komercjalnego Zakładu Kredytowego, prezesa i skarbnika Stowarzyszenia Opieki nad Sierotami Żydowskimi w Bieczu, członka żydowskiej rady wyznaniowej (w roku 1914), mohela - rzezaka dokonującego rytualnego obrzezania chłopców (w latach 1925-1942). W jego domu, i pod jego opieką wychował się żydowski poeta, dziennikarz i działacz polityczny Izrael Beer Itzinger (Alter Sznur).
Bratem Chaima był Izrael Itzinger, który przed rokiem 1938 mieszkał w Wiesbaden (Niemcy). Pod koniec 1938 r. władze III Rzeszy wydaliły z Niemiec ok. 15 - 17 tys. polskich Żydów, byli wśród nich również Żydzi pochodzący z Biecza, m. in. Izrael z żoną Henny i dziećmi: Adolf, Milk, Emanuel, Manfred, Izaak, Paul). Wszyscy zginęli w zagładzie. Los nie oszczędził również sędziwego Chaima. 3 I 1942 r. na rynku, 3 funkcjonariuszy gorlickiej filii (Nebenstelle) komisariatu policji granicznej w Jaśle, rozstrzelało kilka osób narodowości żydowskiej. Jednym z oprawców był Unterscharführer Erich Kuschke (przez Polaków zwany Kózka), formalnie pełniący obowiązki tłumacza, drugim Otto Friedrich - zastępca szefa placówki. Chaim Szlomo Itzinger, 88-letni starzec zabity został we własnym łóżku (prosił o darowanie życie, ponieważ i tak był umierający), a jego córkę Rywkę Trześniower zastrzelono na schodach prowadzących na piętro synagogi (dzisiaj to wejście do UM w Bieczu). Ponieważ zastrzelono również jej mąż Izraela Izaak Trześniowera ich czworo dzieci zostało sierotami. Zwłoki zamordowanych pochowano we wspólnym grobie na cmentarzu żydowskim w Bieczu, gdzie zachowała się wykonana po wojnie macewa.
Jak już wspomniano w tym domu wychował się Izrael Beer Itzinger. Alter Sznur - taki pseudonim artystyczny wybrał Itzinger był niewątpliwie najwybitniejszym przedstawicielem kultury Biecza. Ortodoksyjny nauczyciel, polityk, dziennikarz i poeta tworzył w języku jidysz. Urodził się 13 VII 1911 r. w Bieczu, był synem Izaaka i Sary Itzinger. Wychowany był przez dziadka Chaima Salomona Itzingera. Następnie przeniósł się do Tarnowa, gdzie podjął naukę u Meiera Arika, naczelnego rabina Tarnowa. Był jednym z pierwszych przywódców P.A.I. (Poalei Agudat Izrael) w mieście. W 1934 roku osiedlił się w Łodzi gdzie uczył w religijnych szkołach do roku 1941. Ożenił się ze Złatą Borensztejn, nauczycielką pochodzącą ze Staszowa. W getcie Alter Sznur dał się poznać jako człowiek głębokiej dobroci. Z narażeniem życia odwiedzał chorych. Izrael Beer Itzinger wojny nie przeżył, podobnie jak dwójka jego dzieci (przeżyła jedynie żona). Na szczęście część twórczości Altera Sznura ocalała, znajduje się m. in. w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie.
Adresy: Rynek 19 (1945 r.), Piłsudskiego 64 (1939), Rynek 81 (1850)
Tak opisano budynek przy okazji powojennej (1945 r.) inwentaryzacji mienia pożydowskiego.
Dom mieszkalny parterowy, murowany, blachą kryty. 3 pokoje, 2 kuchnie, 1 sklep, jedna piwnica. długość domu 7,80 m, szer. 24,25 m. Należał do Chaima Itzingera i Sary Holzer. Adres: Piłsudskiego 64, na terenie posesji ogórdek wielkości 15 m kwadratowych. Od 1 listopada 1944 r. zamieszkały przez S. E. z Biecza.
Chaim Salomon Itzinger był jednym z najznamienitszych mieszkańców miasta. W Bieczu pełnił rozliczne funkcje: prezesa Komercjalnego Zakładu Kredytowego, prezesa i skarbnika Stowarzyszenia Opieki nad Sierotami Żydowskimi w Bieczu, członka żydowskiej rady wyznaniowej (w roku 1914), mohela - rzezaka dokonującego rytualnego obrzezania chłopców (w latach 1925-1942). W jego domu, i pod jego opieką wychował się żydowski poeta, dziennikarz i działacz polityczny Izrael Beer Itzinger (Alter Sznur).
Jak już wspomniano w tym domu wychował się Izrael Beer Itzinger. Alter Sznur - taki pseudonim artystyczny wybrał Itzinger był niewątpliwie najwybitniejszym przedstawicielem kultury Biecza. Ortodoksyjny nauczyciel, polityk, dziennikarz i poeta tworzył w języku jidysz. Urodził się 13 VII 1911 r. w Bieczu, był synem Izaaka i Sary Itzinger. Wychowany był przez dziadka Chaima Salomona Itzingera. Następnie przeniósł się do Tarnowa, gdzie podjął naukę u Meiera Arika, naczelnego rabina Tarnowa. Był jednym z pierwszych przywódców P.A.I. (Poalei Agudat Izrael) w mieście. W 1934 roku osiedlił się w Łodzi gdzie uczył w religijnych szkołach do roku 1941. Ożenił się ze Złatą Borensztejn, nauczycielką pochodzącą ze Staszowa. W getcie Alter Sznur dał się poznać jako człowiek głębokiej dobroci. Z narażeniem życia odwiedzał chorych. Izrael Beer Itzinger wojny nie przeżył, podobnie jak dwójka jego dzieci (przeżyła jedynie żona). Na szczęście część twórczości Altera Sznura ocalała, znajduje się m. in. w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie.
|
|