STRUKTURA ADMINISTRACJI NIEMIECKIEJ W POWIECIE JASIELSKIM

Po zakończeniu działań wojennych Niemcy stopniowo wprowadzali na zajętych terenach swoją administracją. Na mocy dekretu Adolfa Hitlera ziemie polskie podzielono na cztery okręgi wojskowe (Militärbezirke) - Prusy, Poznań, Łódź i Kraków. Na czele okręgu Kraków stał gen. Wilhelm List, a następnie gen. Wilhelm Ulex. 15 września 1939 r. powołano zarząd cywilny podlegający władzy wojskowej z jego przywódcą (Chef der Zivilverwaltung) Hansem Frankiem¹. Na terenach Jasielskiego administracja niemiecka zaczęła funkcjonować 8 września 1939 r., tj. z dniem wkroczenia oddziałów do miasta. W połowie września bezpośrednią władzę w mieście i w powiecie sprawowała komenda garnizonu z jej dowódcą leutnantem von Falkenhausenem i podległą mu komendą żandarmerii wojskowej (Oberfeldfebel Scholz). W każdej miejscowości, gdzie stacjonowały wojska, działały tzw. komendantury polowe (Feldkommendanturen). Równolegle z ustaleniem okupacyjnych rządów wojskowych w dniu 26 października generalny gubernator Hans Frank proklamował utworzenie Generalnego Gubernatorstwa. Zostało ono podzielona na cztery dystrykty: krakowski, lubelski, radomski i warszawski. W dystrykcie krakowskim stanowisko gubernatora zajmowali kolejno: Otto Wächter, Richard Wendler, Ludwig Losacker i Kurt Burgsdorff. Urząd Gubernatora składał się z czternastu wydziałów. Sprawami żydowskimi zawiadywał Wydział Spraw Wewnętrznych z podległym mu Wydziałem do Spraw Ludności i Opieki Społecznej. Do marca 1942 r. podlegału mu akcje przesiedleń Żydów, przeprowadzane w terenie przez formacje policyjne. W ramach tegoż wydziału podejmowano decyzje o takich akcjach, jeżeli liczba wysiedlanej ludności przekaraczała 50 osób². Każdy dystrykt dzielił się na powiaty (Kreishauptmannschaft), a te na gminy (Gemeinde). Dystrykt krakowski powstał na ziemiach dawnych województw: krakowskiego i lwowskiego. Niektóre z dotychczasowych powiatów zlikwidowano (m. in. gorlicki), a w ich miejsce utworzono nowe, obejmujące tereny powiatów przedwojennych. Region jasielski w tym układzie stanowił właśnie jeden z "nowych" powiatów o obszarze około 4 tys. km i obejmował przedwojenne terytoria powiatów: gorlickiego, jasielskiego, strzyżowskiego, sanockiego z Rymanowem i krośnieńskiego z siedzibą władz w "Kreisstadt Jaslo" - w ramach dystryktu krakowskiego. Ten stan rzeczy utrzymywał się do końca lata 1941 r. W listopadzie 1941 r. m. in. z części ziem starostwa jasielskiego utworzono nową jednostkę administracyjną - starostwo krośnieńskie. Taki podział administracyjny przetrwał (z małymi zmianami wewnątrz samych starostw) do końca okupacji. W skład starostwa jasielskiego wchodziły następujące gminy: Biecz, Bobowa, Brzostek, Dębowiec, Frysztak, Glinik Mariampolski, Gładyszów, Jasło, Jodłowa, Kołaczyce, Krempna, Lipinki, Łużna, Osiek Jasielski, Polany, ropa, Rzepiennik Strzyżewski, Sękowa, Skołyszyn, Szerzyny, Śnietnica, Tarnowiec, Uście Ruskie, Wiśniowa i Żmigród Nowy³. Nowy powiat jasielski był największy. Podzielony był na dziewiętnaście gmin i dwa zarządy miejskie - Jasło i Gorlice
Kolejnym szczeblem administracji niemieckiej był urząd starostwa powiatowego, działający pod kierunkiem starosty (Kreishauptmann). W ramach powiatów Niemcy powołali komisariaty ziemskie (Landskommissariat) i gminne (Landkomissar), a w miastach miejskie (Stadtkommissariat). Struktura organizacyjna starostw powiatowych określona w rozporządzeniu gubernatora z 18 kwietnia 1941 r. opierała się na działalności pięciu urzędów: administracji wewnętrznej, spraw policyjnych, gospodarczego, rolnictwa i szkolnictwa. Kluczowe znaczenie pełniły dwa pierwsze. Wprawdzie to władze centralne GG wprowadzały restrykcyjne zarządzenia ograniczające swobodę osobistą i wolność gospodarczą Żydów, ale sprawy dotyczące tworzenia gett leżały w gestii starostów powiatowych. Szczegóły dotyczące terminów i zakresu likwidacji gett znajdujących się na terenie starostwa ustalano wspólnie z Wydziałem do Spraw Ludności i Opieki Społecznej i z przedstawicielami policji w Krakowie. Struktura kierownicza GG była schierarchizowana. Starostowie podlegali bezpośrednio gubernatorowi dystryktu krakowskiego, im zaś komisarze wiejscy i miejscy, burmistrzowie i wójtowie. Mogli zmieniać każde zarządzenie wydane przez podległych im urzędników.
Pierwszym starostą jasielskim był powołany na to stanowisko 7 listopada 1939 r. dr Ludwig Losacker, a od 10 lutego 1941 r. do grudnia 1944 r. urząd ten pełnił dr Walter Genz. Zgodnie z drugim rozporządzeniem o odbudowie administracji Generalnej Guberni z 1 XII 1940 r. urząd Kreishauptmanna był jedynym - poza wojskiem i sądownictwem - w powiecie urzędem, w ramach którego zostały zespolone wszystkie urzędy państwowe, jak np. samodzielny dotychczas Urząd Skarbowy i Urząd Pracy.
W przedwojennej siedzibie starosty polskiego w Gorlicach powołano urząd komisarza ziemskiego, który podlegał Kreishauptmannowi. Funkcję tę pełnił Landkommissar Losacker, a od stycznia 1940 r. do końca okupacji Landkommissar Alfred Koch. Zastępcą Kocha i sekretarzem Landkommissariatu był Łemek Józef Bojko, znany z antypolskich wystąpień⁴. Administracja lokalna pozostawała w rękach polskich i była całkowicie podporządkowana zwierzchnikom niemieckim. W Gorlicach urząd burmistrza (Bürgermeister) pełnił Andrzej Kwaskowski. Biecz wchodził w skład Landkommissariatu Gorlice i był siedzibą gminy. Burmistrzem miasta został Ignacy Ołpiński. I podobnie jak we wszystkich gminach, również tu utworzono posterunek policji polskiej podległy żandarmerii. Na terenie "Kreisstadt Jaslo" utworzono wiele organizacji i urzędów, których działanie było istotne dla podejmowania wzmożonego wysiłku wojskowego. Były to m. in.: Urząd Pracy, Bank Emisyjny, Urząd Górniczy (ropa naftowa), Dyrekcja Lasów i inne.