BEER ITZINGER

Alter Sznur, właśc. Icynger Izrael Ber urodził się 13 lipca 1911 r. w Bieczu, w domu dziadka przy ulicy Rynek 64 (Rynek 19). Był synem Izaaka i Sary Itzingerów. Matka zmarła, kiedy miał 5 lat, a po jej śmierci rodzinę opuścił ojciec. Wychowany został przez dziadka Chaima Salomona Itzingera. Ten znany pod pseudonimem Alter Sznur ortodoksyjny nauczyciel, polityk, dziennikarz i poeta tworzący w języku jidysz, był najwybitniejszym przedstawicielem żydowskiej kultury w Bieczu. We wczesnej młodości przeniósł się do Tarnowa, gdzie podjął naukę u Mejera Arika, naczelnego rabina Tarnowa. Na krótko wrócił do Biecza, był jednym z założycieli bieckiego oddziału konserwatywnej partii Aguda Izrael (jid.: Agudas Isroel), był także członkiem jej młodzieżowej przybudówki pod nazwą Ceirej Agudas Isroel (jid. Młodzież Związku Izraela). W 1934 r. osiedlił się w Łodzi, gdzie uczył w szkołach religijnych aż do 1941 roku. W 1935 r. poślubił Złatę Borensztejn, nauczycielkę pochodzącą ze Staszowa. Ich łódzkie mieszkanie było zawsze otwarte dla uczonych i pisarzy. Icynger zaczął tworzyć pierwsze wiersze mieszkając jeszcze w swoim rodzinnym miasteczku. Najwcześniejszy opublikował w wieku 15 lat. Później, w Łodzi brał czynny udział w redagowaniu czasopisma Bet Jaakov; miał w nim stały dział. Oprócz tego umieszczał tam swoje nowele i wiersze. W dziale Księgi z naszych półek publikował wykłady z Tory oraz maksymy słynnych rabinów. W czasie okupacji niemieckiej Icynger przebywał w Łodzi, gdzie aktywnie uczestniczył w życiu literackim getta. Ze względu na panujący reżim, spotkania odbywały się w prywatnym, zamkniętym gronie u poetki Miriam Ulinower. Jedynym w swoim rodzaju przedsięwzięciem Icyngera było wydawanie odręcznej gazetki w języku hebrajskim Ha-Mesaper (hebr. „Narrator”) z literackim dodatkiem dwutygodniowym Min Ha-Mejcar (hebr. Z ucisku), którą redagował co najmniej do 14 września 1942 roku. Spisywał kronikę getta, pisał artykuły, piosenki, komiksy itp. Mawiał, że wszystko to ma wartość dla potomności i odnowy narodu żydowskiego. Icynger prowadził też konspiracyjny almanach literacki Geto-szriftn. Izrael Ber Icynger został wychowany w środowisku ortodoksyjnym, ale w warunkach gettowych zaktywizował się i zradykalizował. Przeszedł charakterystyczną drogę rozwoju: od religijnego, wierzącego w siły ponadnaturalne artysty, do buntu przeciwko Bogu, ludobójczemu reżimowi i wyzyskowi socjalnemu w getcie. W swoich poematach poruszał najważniejsze problemy getta. Wyrażał nadzieję na ocalenie, gdy – jak pisał – żółta łata, do której noszenia zmuszono Żydów, stanie się symbolem hańby dla prześladowców, a na jej miejsce nastanie wolność i światłość (poemat Gwiazda Dawida). Wyrażając uczucia mieszkańców getta, Alter Sznur pisał ostre pieśni potępiające policję gettową i Chaima Rumkowskiego (Czarny Żyd, Piętnaście marek, Jestem policjantem). Izrael Ber Icynger podpisywał swoje wiersze licznymi pseudonimami. Oprócz najbardziej znanego – Alter Sznur, posługiwał się także nazwiskami: Mordowicz, M. Grinwald, A. B. Fridman, Abraham Majzels, Sadenkiewicz. W getcie dał się poznać jako człowiek głębokiej dobroci. Z narażeniem życia odwiedzał chorych, aby wypełnić obowiązek micwy Bikur Cholim (hebr. odwiedzanie chorych). Jego mieszkanie wypełnione było książkami, których nie chciał sprzedać, mimo panującego w getcie głodu. Nawet w czasie pracy – był portierem w farbiarni, gdzie przerabiano odzież pomordowanych Żydów - przeznaczał wolny czas na dokształcanie i pisanie. Wiersze były odskocznią od gettowej rzeczywistości: korupcji, dyskryminacji słabszych. Ganił w nich ostro wszystkich złoczyńców. Wielką wagę przywiązywał do nauki młodego pokolenia. W ramach tajnego nauczania przekazywał dzieciom wiedzę zawartą w Torze i uczył języka jidysz. Nie pobierał wynagrodzenia za swoją pracę. Część twórczości Altera Sznura ocalała. Po wojnie znaleziono cały pierwszy numer Min Ha-Mejcar oraz fragmenty numerów: drugiego i trzeciego. Okazało się też, że jego przyjaciel Jakub Cwi Juszkowicz, który przeżył Zagładę, a potem zamieszkał w Tel Awiwie, przechowywał w swoim domowym archiwum inne utwory, m. in. wiersze Icyngera pisane w języku jidysz. Odnaleziono także ukrytą w getcie paczkę piosenek Icyngera. Obecnie znajduje się ona w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie. Izrael Ber Icynger wojny nie przeżył, podobnie jak dwójka jego dzieci. Kiedy gestapo zabrało dzieci do szpitala, będącego punktem koncentracyjnym przed wysyłką na śmierć, ojciec próbował z nimi uciec. W trakcie przechodzenia przez wysokie ogrodzenie dzieci zostały złapane, a jemu – z pomocą żydowskiego policjanta – udało się uciec. Jednak 21 sierpnia 1944 r. wraz z żoną został wywieziony do Auschwitz. Ze względu na „zły wygląd” (miał gipsowy opatrunek na ręce) przy selekcji został skierowany na śmierć. 22 sierpnia 1944 r. zginął w komorze gazowej. Żona, którą zakwalifikowano do pracy, przeżyła obóz i wojnę. Wyemigrowała do Izraela, powtórnie wyszła za mąż, zamieszkała w Kiryat Ata. Pamięć o pisarzu kultywowana jest w kibucu Lochamej ha-Getaot w Izraelu. W „Księdze pamięci naszego miasteczka Biecz” znajduje się pokaźny zbiór wierszy Icyngera przekazany przez żonę Zlatę Gebhardt, w tej samej książca znajdują się też jej wspomnienia o mężu. Jeden z wierszy Icyngera pt. Maj przetłumaczyła na potrzeby tej książki Perl Szoszana Makosz. POWROT