APOLONIA I WŁADYSŁAW KOZAK

Rodzina Feigenbaumów mieszkała przed wojną w Swoszowej, w sąsiedztwie rodziny Kozaków. W maju 1942 r. wszystkich Feigenbaumów: ojca Chaima, matkę Roizę (zdjęcie) i troje młodszych dzieci przesiedlono do getta w Bieczu. Po krótkim pobycie w mieście, na dzień przed likwidacją getta potajemnie powrócili do Swoszowej i ukryli się w gospodarstwie rodzeństwa: Apolonii i Władysława Kozaków. W lipcu 1942 r. dołączyli do nich następni członkowie rodziny, dwaj bracia, którzy uciekli z obozu pracy w Prokocimiu (Julag II). W gospodarstwie Kozaków przebywali do końca 1943 r. Po likwidacji getta w Bieczu u rodziny Kozaków znalazł schronienie ostatni rabin Biecza Beer Halpern wraz z dziećmi: Maryem i Nachumem Rubinem, który po pewnym czasie przeniósł się do getta w Podgórzu. Kiedy po okolicy rozeszła się pogłoska, że Kozakowie ukrywają Żydów, Feigenbaumowie musieli przenieść się do lasu. Tam w dalszym ciągu korzystali z pomocy Kozaków, którzy dostarczali im żywność, ciepłe ubrania, ostrzegali przed grożącymi niebezpieczeństwami. 16 VI 1944 r. miejscowi antysemici zamordowali Władysława Kozaka (na zdjęciu) za udzielanie pomocy Żydom. Pomimo tej tragedii Apolonia i jej córka Adela aż do wyzwolenia w 1945 r. dostarczały żydowskim uciekinierom jedzenie. Wojnę przetrwała cała rodzina: Markus, Pinchas, Feiga, Rywka i Naftali. Po wojnie Fejgenbaumów dwukrotnie próbowano zabić. Podczas pierwszego najścia ciężko raniono córkę Ryfkę, która spędziła wiele czasu w szpitalu w Tarnowie. W obliczu grożącego im niebezpieczeństwa rodzina opuściła Swoszowę i wyjechała do Nowego Sącza. Kiedy Chaim Feigenbaum przyjechał na dwa dni do rodzinnej wsi, aby przepisać dom Kozakom i sprzedać pole został ostrzelany, lekko ranny w rękę tylko cudem uszedł z życiem. Później wyjechali do Wrocławia, aby ostatecznie osiąść w Izraelu. Utrzymywali kontakt z Kozakami, wspomagali Apolonię i jej córkę Adelę Kmiecik, odwiedzili swoich wybawców w Polsce. Z ich inicjatywy 3 IX 1989 Apolonia i Władysław Kozakowie zostali uhonorowani Tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Wręczenie odznaczeń odbyło się podczas uroczystości zorganizowanej w dniu 25 XI 1993 r. w Tarnowie. Synowie Chaima Feigenbauma spisali wspomnienia, które córka jednego z nich Rivke Deutsch-Feigenbaum wykorzystała do książki "Szkarłatna nić" opisującej losy tej wyjątkowej (bo wszyscy przeżyli) rodziny żydowskiej. . POWROT